“Rydyn ni i gyd ar y rhestr ergydion!” rhybuddiodd Kaiser William II 1908 yn y cylch teulu pan gafodd wybod am lofruddiaeth brenin Portiwgal Siarl I profiadol. Bu ymdrechion llofruddio erioed ar bennau coronog trwy gydol hanes. Ond ers y 1850au maent wedi cynyddu. Heddiw mae rhywun yn sôn am "ddyfeisio terfysgaeth" yn ei ffurf fodern (Carola Dietze). Roedd y llofruddion fel arfer yn cael eu hysgogi gan ddau syniad chwyldroadol: y syniad o'r genedl a'r syniad o ryddid. Methodd nifer o weithredoedd gwaedlyd, tra daeth eraill i ben yn angheuol, megis yn 1881 ar gyfer y tsar Rwsiaidd Alecsander II., 1898 ar gyfer yr Awstria Ymerodres Elizabeth ("Sisi") neu 1914 ar gyfer cwpl tywysog coron Awstria, Franz Ferdinand a Sophie.

Fel llofruddiaeth rhaglyw Japan II Naosuke 1860 neu Arlywydd yr Unol Daleithiau Abraham Lincoln Fel y profwyd ym 1865, nid dyfais Ewropeaidd oedd terfysgaeth. Ac nid oedd yn effeithio ar freindal yn unig. Hefyd Otto von Bismarck wynebu sawl ymgais i lofruddio a bygythiadau.

Bygythiadau marwolaeth yn erbyn Bismarck

Ymosodwyd ar lafar ar Bismarck am y tro cyntaf yn gynnar yn 1863 gan Begwn a gynhyrfwyd gan bolisi Prwsia tuag at y gwrthryfel Pwylaidd. Ar ddiwedd y flwyddyn, roedd "Schleswiger wedi'i ddadleoli" yn bygwth marwolaeth pe na bai Bismarck yn ymateb i ymdrechion Denmarc i ymgorffori Schleswig â rhyfel. Ym mis Gorffennaf 1864, ysgrifennodd "ffrind X." mewn llythyr yn cyhoeddi ymosodiad gwenwynig, ers i bolisi Schleswig-Holstein Bismarck fynd yn groes i'r arwyddair "Up eternally unverified". Ym mis Medi 1865, rhybuddiodd Prydeiniwr yn erbyn "saethu'r ymennydd allan" o Bismarck pe bai'n meiddio dod i Loegr. Ym mis Mawrth, 1871, galwodd cynrychiolwyr y Rhyngwladol a'r Seiri Rhyddion, a gyfarfu yn Lyon, am Bismarck, William I und Helmuth von Moltke i lladd. Ddwy flynedd dda yn ddiweddarach, cynigiodd gwneuthurwr boeler o Wlad Belg i Archesgob Paris Joseph Hippolyte Guibert cyhoeddi llofruddiaeth Canghellor y Reich oherwydd deddfau Kulturkampf Prwsia-Almaeneg. Ym mis Gorffennaf 1881 derbyniodd Bismarck lythyr o Hamburg yn yr hwn y bygythiwyd ef a'r "Bismarckbrood" i gael eu difodi oherwydd "y gormes a gyflawnwyd".

 ymerodres Elisabeth o Awstria-Hwngari ar y llun stiwdio olaf cyn ei marwolaeth, llun gan Ludwig Angerer, wedi'i atgyffwrdd gan Carl Pietzner (parth cyhoeddus)

Fel ernst dangosir bwriadau llawer o elynion Bismarck gan y ddau ymosodiad a gyflawnwyd mewn gwirionedd. Allan o ddicter ynghylch rhyfel Prwsia yn erbyn Awstria, gwnaeth yr efrydydd dwy ar hugain oed ei feddwl i fyny. Ferdinand Cohen-Dall yng ngwanwyn 1866 i ladd y "bradwr i'r Almaen". Ar Fai 7, stopiodd llysfab chwyldroadwr 48 Bismarck yn Berlin ar Unter den Linden a thanio ato deirgwaith â llawddryll. Taflodd Prif Weinidog Prwsia ei hun yn chwyrn at y llofrudd, ond ni allai atal dwy ergyd arall rhag cael eu tanio. Arestiodd heddlu a milwyr o'r 2il Warchodlu a oedd yn digwydd bod yno Cohen-Blind yn y pen draw.

Achubwyd bywyd Bismarck trwy lwc a siawns. Oherwydd ei fod wedi gwisgo'n anarferol o gynnes am yr adeg o'r flwyddyn oherwydd salwch yr oedd newydd ei oresgyn. Tyllodd yr ergydion drwy'r dillad trwchus, ond llithrodd oddi ar yr asen ac achosi clais poenus yn unig. Pan gyrhaeddodd Bismarck ei fflat ar Wilhelmstrasse ar ôl y digwyddiad, cyfarchodd ei wraig a rhai gwesteion gyda'r geiriau: "Fy mhlentyn, fe wnaethant fy saethu heddiw, ond nid yw'n ddim."

 Ymgais llofruddio ar Count Bismarck, lithograff gan A. Gocht, Neu-Gersdorf (© Otto-von-Bismarck-Stiftung)

Ymledodd y newyddion am y llofruddiaeth yn Berlin ar gyflymder mellt. Prin y codwyd y bwrdd gan y Bismarcks pan ddaeth y Brenin Wilhelm I i longyfarch ei bennaeth llywodraeth ar ei achub. Yn yr hwyr, ymgasglodd nifer o ddinasyddion o flaen ei dŷ i ddangos eu cydymdeimlad. Ond yr oedd lleisiau hefyd, hyd at gylchoedd uchaf y frenhiniaeth, yn cyfarfod â'r weithred ysgeler yn ddeallus. Tywysoges y Goron Victoria disgrifiodd Cohen-Blind fel "mwydyn anlwcus ystyrlon ond ar goll a byr ei olwg". Ar ôl i'r myfyriwr dorri ei rydweli carotid tra'n ufuddhau i'r heddlu ac ildio i'w anaf, cafodd hyd yn oed ganmoliaeth fel merthyr yn Awstria a de'r Almaen.

Er bod y llofruddiaeth yn ddiamau wedi'i chyflawni gan loner, lluosogodd Bismarck draethawd cynllwyn llofruddiaeth ar unwaith. Ynglŷn â phennaeth heddlu Berlin William Stieber treuliodd wythnosau yn ysbïo ar yr olygfa emigré Almaenig yn Llundain, lle'r oedd Cohen-Blind wedi tyfu i fyny. Yn ôl y disgwyl, roedd yr ymchwil yn aflwyddiannus.

 Yr arf llofruddiaeth: llawddryll a wnaed gan y gwneuthurwr Gwlad Belg Joseph Chaineux (© Otto-von-Bismarck-Stiftung)

Er bod Bismarck yn ystyried ymosodiadau pellach yn bosibl, ni chymerodd unrhyw ragofalon diogelwch arbennig i ddechrau. Ychydig flynyddoedd yn ddiweddarach, roedd hyn i fod bron yn ei ddadwneud. Ar 13 Gorffennaf, 1874, taniwyd y cowper teithiwr Catholig Magdeburg ugain oed Eduard Kullmann gyda phistol yn y Canghellor. Roedd Bismarck yn aros yn Kissingen i gael iachâd ac roedd ar fin gyrru o'i fflat i'r triniaethau sba mewn cerbyd agored. Ysbrydolwyd y llofrudd gan y gobaith o allu dod â'r Kulturkampf i ben trwy lofruddio Bismarck. Ond ni chafodd y Canghellor ond ei anafu yn y llaw dde a'r wyneb. Y gantores opera gyfagos Jose Lederer Llwyddodd Kullmann i gipio ac felly cyfrannu'n sylweddol at yr arestio ar unwaith. Dedfrydwyd Kullmann i bedair blynedd ar ddeg yn y carchar ac yna saith mlynedd arall yn y carchar am ymddygiad afreolus. Yn 1888 bu farw yng ngharchar Amberg.

Llwyddodd Bismarck i oresgyn sioc yr ymosodiad yn 1874. Nid oedd y "peth" yn "briodol ar gyfer iachâd," ond roedd yn amlwg yn rhan o'i swydd i "gael ei saethu o bryd i'w gilydd," meddai laconically. Ni wnaeth y gwaed oer hwn ei atal rhag manteisio'n wleidyddol ar ymgais Kullmann i lofruddio, fel y gwnaeth Cohen-Blind yn y gorffennol. "Diarddel y dyn ag y dymunwch," fe ymosododd yn y Reichstag ddiwedd 1874, gan annerch y ganolfan. "Ond mae'n glynu wrth eich coattails!"

 Y llofrudd Eduard Kullmann, a dynnwyd y diwrnod ar ôl y drosedd yn iard carchar Bad Kissingen gan Wilhelm Cronenberg (© Otto-von-Bismarck-Stiftung)